SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
tập viết, học viên nào lười nhát thì thôi. Ngoài ra, thời gian dành cho môn Làm văn chỉ gói
gọn trong các tiết lý thuyết trên lớp, vì tiết thực hành chính là tiết học viên làm bài viết số
1, 2, 3 và đó là bài tập lấy điểm chính thức. Đìều này dẫn đến thực trạng phổ biến là tuy
học viên chăm chỉ học bài, thuộc bài, phát biểu sôi nổi nhưng kết quả học tập không cao.
Bởi vì điểm số của các bài viết trên lớp có hệ số 2.Quan trọng hơn là nhiều học viên buồn
chán vì điểm số các bài viết thấp . Trước thực trạng này, giáo viên chúng ta cần cố gắng
tìm sửa những lỗi diễn đạt của hoc viên trong các bài văn để giúp các em rèn luyện khả
năng viết. Tôi đã nghiêm chỉnh thực hiện thao tác này và đã được các em nhiệt tình hưởng
ứng. Tiến trình cụ thể như sau:
2.2.1 Tìm hiểu đề
Đối với đề văn tự luận, các yêu cầu thường tập trung vào hai lĩnh vực: nghị luận xã hội
và nghị luận văn học.
Nghị luận xã hội đòi hỏi học viên có khả năng nhận thức ý đồ của người ra đề
đồng thời vận dụng tri thức và kinh nghiệm xã hội để trình bày.
Ví dụ, đề bài sau: Bình luận ý kiến của Sê – Khốp (nhà văn Nga):"Con người càng phát
triển cao về trí tuệ và đạo đức thì càng tự do và cuộc sống càng đem lại cho anh ta nhiều
thích thú hơn" ( Ngữ văn 12 - sách Giáo viên, trang 34)
Với đề bài này, giáo viên cần giúp học viên xác định yêu cầu trọng tâm của đề. Nhấn
mạnh cho học viên các ý cần bám sát để triển khai: trí tuệ - đạo đức- tự do – những điều
thích thú từ đó tìm hiểu mối quan hệ nguyên nhân - kết quả giữa chúng.
Lưu ý: Thông thường, khi ra đề, giáo viên không giải thích thêm, nhưng đối với đối tượng
học viên chưa có được năng lực xác định yêu cầu của đề thì chúng ta buộc phải tiến hành
thao tác này. Song hành với công việc này, giáo viên hướng dẫn học viên lần tìm ý chính, ý
quan trọng trong một đề văn, từ đó biết định hướng làm bài.
Nghị luận văn học đòi hỏi học viên có khả năng cảm thụ văn học và diễn đạt thành
văn những ý tưởng nghị luận của mình. Dạng đề thường gặp là nghị luận về một
bài thơ, một đoạn thơ, một nhân vật…
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 12 -
SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
Ví dụ: trong bài viết số 3 ở HKI, phần tự luận, tôi yêu cầu học viên làm một trong các đề
sau:
a. Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Bắc qua đoạn thơ sau:
Ta về mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hái ân tình thủy chung.
(Việt Bắc- Tố Hữu )
b. Vẻ đẹp bi tráng của đoàn binh Tây Tiến trong đoạn thơ sau:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
(Tây Tiến - Quang Dũng )
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 13 -
SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
Đối với nghị luận văn học, học viên dễ dàng xác định yêu cầu của đề hơn, vì các em đã
được tiếp cận với nội dung đó qua tiết giảng bài của giáo viên trên lớp. Vì vậy giáo viên có
thể không cần phải hướng dẫn các em thao tác tìm hiểu đề.
2.2.2 Viết đúng mở bài
Viết mở bài là “nỗi khổ” của rất nhiều học viên, từ những học viên khá giỏi đến những
học viên yếu kém. Các em luôn lúng túng khi viết phần mở đầu cho một bài văn, thời gian
dành cho công việc này thông thường chiếm từ 15 phút đến 20 phút, thậm chí đến 25 phút
đối với học viên yếu. Như vậy, sau khi viết được mở bài, các em chỉ còn rất ít thời gian để
triển khai các nội dung chính cho bài văn.
Điều quan trọng là trong khoảng thời gian đó, các em lại viết mở bài sai. Sai kiến thức,
sai ngữ pháp, lệch trọng tâm so với đề bài. Cho nên, trong các giờ tăng tiết ở đầu năm học,
tôi mạnh dạn bỏ thời gian rèn luyện cách viết mở bài nhanh và đúng.
Chúng tôi khắc sâu vào nhận thức học viên các yêu cầu sau đây:
* Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý:
---- Phải bám sát vẩn đề trong đề bài, dùng những cách mở bài diễn dịch hoặc quv nạp để
dẫn dắt, giới thiệu tư tưởng cần nghị luận.
---- Dần nguyên văn câu nói (nếu có).
--- Nêu hướng nghị luận.
Ví dụ: Với đề bài: Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu: "Ôi! sống đẹp là
thế nào hỡi bạn? Chúng ta hướng dẫn học viên lần lượt viết các ý sau:
-
Sống đẹp là một thái độ sống tích cực mà bất cứ ai trong chúng ta cũng phải phấn
đấu, rèn luyện.
-
Trong một bài thơ của mình, nhà thơ Tố Hữu đã viết:
"Nếu là con chim chiếc lá
Thì con chim phái hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”.
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 14 -
SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
Cũng trong bài thơ này, nhà thơ đã gửi đến tuổi trẻ chúng ta một câu hỏi lớn. Ôi! sống
đẹp là thế nào hỡi bạn? Hôm nay, tuổi trẻ chúng ta chọn cách sống như thế nào?
* Nghị luận về một hiện tượng đời sống:
- Giới thiệu tóm lược hiện tượng trong 1 hoặc 2 câu văn
- Nêu vấn đề.
- Nêu hướng nghị luận.
Ví dụ đề văn: Tuổi trẻ học đường suy nghĩ và hành động để góp phần giảm thiểu tai nạn
giao thông? Hướng học viên viết các ý sau:
- Con người ai cũng mong cuộc sống yên lành, ấm no, hạnh phúc. Tuy nhiên, vấn đề lưu
thông và tai nạn giao thông đang là một hiện tượng nóng bỏng, làm đau đầu các nhà lãnh
đạo,gây biết bao thiệt hại cho con người.
- Không ai trong chúng ta có thể thờ ơ trước tai nạn giao thông.
- Tuổi trẻ học đường chúng ta cần phải làm gì trước vấn nạn ấy?
* Nghị luận về một bài thơ, một đoạn thơ,một nhân vật văn học:
- Phần mở đoạn (dẫn dắt vấn đề): Viết những câu dẫn dắt là những câu liên quan gần gũi
với vấn đề chính sẽ nêu. Tùy nội dung vấn đề chính mà người viết lựa chọn câu dẫn dắt có
thể là một câu thơ, một câu danh ngôn, một nhận định, hoặc một câu chuyện kể.
- Phần giữa đoạn (nêu giới hạn của vấn đề): Nêu vấn đề chính sẽ bàn bạc trong thân bài,
tức là luận đề (Giới thiệu tác giả và tác phẩm văn học có liên quan đến vấn đề nghị luận).
Vấn đề chính này có thể đã chỉ rõ, có thể người viết tự rút ra, tự khái quát. Đối với phân
tích bình giảng thơ thì thường là nêu ấn tượng bao trùm mang tư tưởng chủ đề mà người
đọc cảm nhận được.
- Phần kết đoạn (nêu vấn đề nghị luận): Nêu phương thức nghị luận và phạm vi tư liệu sẽ
trình bày. Có thể đó là những nhận xét đánh giá sơ bộ của người viết về tác phẩm, về nhân
vật ... Đây là phần trọng tâm của mở bài. Vấn đề nghị luận có thể đã được nêu ở đề bài
(người viết chỉ việc giới thiệu hoặc ghi lại đoạn trích, câu trích ở đầu bài) nhưng cũng có
khi người viết phải tự rút ra, tự khái quát khi tìm hiểu đề bài.
Có thể rút ra công thức viết đoạn mở bài như sau:
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 15 -
SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
(Phần mở đầu) Câu 1
(Phần giữa) Câu 2
(Phần kết) Câu 3
Dẫn dắt vấn đề
Nêu tác giả, tác phẩm
Nêu vấn đề nghị luận
Ví dụ: Đề văn về đoạn thơ Việt Bắc đã nêu ở phần trên.
Cần hướng dẫn học viên viết được các nội dung sau:
- Tố Hữu là nhà thơ tiêu biếu của thơ ca cách mạng Việt Nam. Thơ Tố Hữu mang phong
cách trữ tình chính trị và tính dân tộc đậm đà. Là nhà thơ chiến sĩ, Tố Hữu thường sáng
tác những tác phẩm nóng hổi tính thời sự.
- Tháng 10 -1954, sau chiến thắng ĐBP và Hiệp định Giơnevơ, các cơ quan Trung Ương
của Đảng và Nhà nước từ chiến khu Việt Bắc về thủ đô Hà Nội. Trước niềm vui lớn lẫn
nỗi luyến tiếc nhớ thương những người dân đã đồng cam cộng khổ, Tố Hữu sáng tác bài
thơ Việt Bắc.
- Bài thơ có những đoạn ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Bắc rất ấn
tượng. Nêu đoạn thơ cần nghị luận.
Lưu ý:
Mỗi tuần chỉ triển khai cách mở bài cho một dạng đề. Thậm chí nếu lớp chưa viết được,
phải kiên trì với loại đề đó, không nên vội vàng chuyển sang loại đề khác.
Sau khi hướng dẫn lý thuyết yêu cầu đối với từng loại đề, nếu còn thời gian, giáo viên cho
học viên tập viết tại lớp, giáo viên đi quanh lớp chỉnh sửa từng lỗi câu, ý, chính tả... cho
học viên. Hoạt động này chỉ có hiệu quả khi giáo viên sửa bài viết cho tất cả các học
viên trong lớp mình. Thậm chí, nếu ở trên lớp không đủ thời gian, giáo viên yêu cầu học
viên về nhà làm tiếp và nộp lại, giáo viên sẽ tiếp tục sửa và trả lại sau đó vài ngày. Lòng
nhiệt tình chỉ dẫn của giáo viên khiến cho các học viên ý thức được việc rèn luyện văn
chương là vô cùng cần thiết cho bản thân. Từ đó, các em cố gắng viết và đã tiến bộ hơn
trước nhiều.
2.2.3 Triển khai ý trong thân bài
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 16 -
SKKN: Một số phương pháp rèn luyện kỹ năng viết môn Ngữ Văn cho HV khối GDTX
Sau khi học viên viết được mở bài, giáo viên tiếp tục tiến hành hướng dẫn học viên viết
thân bài. Hoạt động này cũng được tiến hành hướng dẫn trên lớp, sửa lỗi tại lớp và ở nhà
như hoạt động rèn luyện viết mở bài.
a. Đối với kiểu bài nghị luận xã hội.
Hướng dẫn học viên nắm thật vững các yêu cầu sau:
- Giải thích hoặc tóm lược vấn đề cần nghị luận
- Lần lượt phân tích từng khía cạnh đúng / sai, tốt/ xấu của vấn đề.
- Nêu nguyên nhân và hậu quả của vấn đề/ hiện tượng.
- Bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết về hiện tượng xã hội đó.
V í du :
Với đề bài: Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu: "Ôi! Sống đẹp là thế nào
hỡi bạn? Chúng ta hướng dẫn học viên lần lượt viết các ý sau:
- Sống đẹp là...
- Các biểu hiện của lối sống đẹp.
- Giới thiệu một số tấm gương sống đẹp.
- Phê phán những quan niệm và lối sống không đẹp.
- Phương hướng rèn luyện của bản thân để hướng tới lối sống đẹp.
Với đề bài : Bàn về Nguyễn Hữu Ân trong sách giáo khoa Ngữ Văn 12 tập 1, chúng ta
hướng dẫn học viên viết theo các gợi ý sau:
- Nguyễn Hữu Ân đã nêu cao tấm gương hiếu thảo, nhân ái,vị tha.
- Tuổi trẻ hiện nay có nhiều tấm gương như Nguyễn Hữu Ân
- Tuổi trẻ hiện nay vẫn còn có một số người sống ích kỷ, vô cảm, cần phê phán
- Tuổi trẻ cần dành thời gian cho việc tu dưỡng,lập nghiệp, sống vị tha... để trở thành
người có ích..
b. Đối với kiểu bài nghị luận văn học, giáo viên hướng dẫn học viên nắm thật vững các
yêu cầu sau:
- Lần lượt bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm/đoạn trích theo hai
hướng:
Gv: Nguyễn Thị Thanh Tâm
Trung tâm GDTX Vĩnh Cửu
- 17 -
