Lý thuyết Hóa học Lớp 9
Saccaroz¬
C6H12O6
2) Tỉng hỵp tõ £tilen
Như Dương- THPT Chun
men rượu
2C2H5OH + 2CO2 ↑
→
xt
CH2 =CH2 + HOH C2H5OH
→
3) Tõ dÉn xt Halogen cã m¹ch cacbon t¬ng øng:
xt
C2H5Cl
+ NaOH
→ C H OH
2
t 0C
5
+ NaCl
IV- §é rỵu :
§é rỵu lµ tØ lƯ % theo thĨ tÝch cđa rỵu £tylic nguyªn chÊt trong hçn hỵp víi níc .
VÝ dơ : rỵu 450 tøc lµ trong 100lÝt rỵu cã chøa 45 lit rỵu nguyªn chÊt.
V
R
§R = V × 100 ( ®¬n vÞ : ®é
h
2
0
)
D·y ®ång ®¼ng cđa Rỵu £tylic
D·y ®ång ®¼ng cđa rỵu £tylic gäi lµ rỵu no ®¬n chøc, cã c«ng thøc tỉng qu¸t lµ :
CnH2n + 1 OH ( n ≥ 1 )
CTPT
CH3OH
C2H5OH
C3H7OH
C4H9OH
C5H11OH
Tªn qc tÕ
Mªtanol
£tanol
Propanol
Butanol
Pentanol
Tªn thêng dïng
Mªtylic
£tylic
Propylic
Butylic
Amylic
9 . AXIT AX£TIC Vµ D·Y §åNG §¼NG
I- CÊu t¹o cđa axit axetic
CTPT: C2H4O2
CTCT: CH3 - C - O - H viÕt gän : CH3 -COO H
O
gèc axªtat (I)
Do cã nhãm -COOH ( nhãm caboxyl) nªn axit axetic thĨ hiƯn ®Çy ®đ tÝnh chÊt cđa
mét axit ( m¹nh h¬n axit cacbonic H2CO3 )
II- TÝnh chÊt hãa häc cđa CH3COOH
2)TÝnh axit:
Axit axª tic cã ®đ tÝnh chÊt cđa mét axit ( nh axit v« c¬)
VÝ dơ:
2CH3COOH + 2K → 2CH3COOK
+
H2 ↑
Kali axetat
2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + H2O + CO2 ↑
Canxi axetat
2) T¸c dơng víi rỵu ( ph¶n øng estehãa)
Trang 11
Lý thuyết Hóa học Lớp 9
-
CH3COOH +
Như Dương- THPT Chun
H 2 SO4 đặc
→
HO -C2H5
t 0C
CH3COOC2H5 + H2O
(£tyl axetat)
Tỉng Tỉng qu¸t : Axit + rỵu → este + níc……………..
* Nh÷ng hỵp chÊt cã thµnh phÇn ph©n tư gåm 1 gèc axit vµ 1 gèc hi®rocacbon gäi lµ
este. Nh÷ng chÊt nµy thêng cã mïi ®Ỉc trng.VÝ dơ nh £tyl axetat. ⇒ CTTQ : R-COO-R’
III- §iỊu chÕ Axit axetic
1) Ph¬ng ph¸p lªn men giÊm:
men giấm
C2H5OH
+
O2 CH3COOH +
H2O
→
2)Tõ mi axetat vµ mét axit m¹nh , nh H2SO4:
2CH3COONa + H2SO4 ®.® → 2CH3COOH ↑ + Na2SO4
3) Oxihãa An®ehit t¬ng øng:
Mn
2CH3-CHO + O2 CH3 -COOH
→
4) Oxi ho¸ butan, cã xóc t¸c thÝch hỵp
t
→
2C4H10 + 5O2 4CH3COOH + 2H2O
xác tác
Lu ý: Khi oxi hãa an®ªhit th× nhãm chøc cđa an®ehit ( nhãm-CHO )biÕn thµnh nhãm
chøc cđa axit ( nhãm -COOH ).
IV- D·y ®ång ®¼ng cđa Axit axetic
D·y ®ång ®¼ng cđa axit axetic lµ nh÷ng axit h÷u c¬ no ®¬n chøc, cã c«ng thøc chung
lµ CnH2n + 1 COOH
(n ≥ 0)
C¸c chÊt ®ång ®¼ng còng cã tÝnh chÊt t¬ng tù nh Axit axetic. Riªng axit fomic do cã
nhãm -CHO nªn cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng tr¸ng g¬ng.
2+
0
H-COOH + Ag2O
dung dòch NH3
→
đun nhẹ
CO2 ↑ +
H2O + 2Ag ↓
VÝ dơ :
Gi¸ trÞ
cđa n
CTPT
Tªn qc tÕ
Tªn thêng dïng
H -COOH
Axit mªtanoic
Axit fomic
0
1
CH3 -COOH
Axit ªtanoic
Axit axetic
C2H5 -COOH
Axit propanoic
Axit propionic
2
3
C3H7 -COOH
Axit butanoic
Axit butyric
4
C4H9 -COOH
Axit pentanoic
Axit valeric
Nh vËy tªn axit ®¬n chøc no ®ỵc ®äc theo qui t¾c :
Tªn qc tÕ =
Axit
+
tªn an kan t¬ng øng +
oic
Tªn thêng gäi kh«ng cã qui t¾c cơ thĨ.
----------------------10. ESTE
1) Kh¸i niƯm vỊ este
- Este lµ s¶n phÈm t¸ch níc tõ ph©n tư rỵu vµ ph©n tư axit.
CTTQ cđa este lµ :
R-COO- R’
Trong ®ã R vµ R’ lµ c¸c gèc hi®ro cacbon gièng nhau hc kh¸c nhau.
2) TÝnh chÊt vËt lý:
- Este cđa c¸c axit ®¬n chøc no thêng lµ nh÷ng chÊt láng cã mïi th¬m hoa qu¶ dƠ chÞu;
dƠ bay h¬i;
Trang 12
Lý thuyết Hóa học Lớp 9
Như Dương- THPT Chun
- Thêng kh«ng tan trong níc.
VÝ dơ:
CH3COOC2H5 £ tyl axetat ( mïi hoa qu¶ chÝn )
CH3 -COO-CH2 -CH(CH3) -CH2 -CH3
Izoamyl axetat ( mïi dÇu chi)
* Nhãm CH3 trong ngc lµ nh¸nh n»m ngoµi m¹ch chÝnh.
3)TÝnh chÊt hãa häc cđa este:
a) Ph¶n øng thủ ph©n : ( ®©y lµ ph¶n øng nghÞch cđa ph¶n øng este hãa )
a.xit; t
este + HOH → Axit t¬ng øng + Rỵu t¬ng øng………
VÝ dơ:
xt
CH3COOC2H5 + HOH CH3COOH
+ C2H5OH
→
a.xit
(C17H35COO)3C3H5
+ 3HOH 3C17H35COOH + C3H5(OH)3
→
Glyxerol
b) T¸c dơng víi NaOH: ( ph¶n øng xµ phßng hãa )
t C
este + NaOH →
Mi Natri + Rỵu t¬ng øng………….
VÝ dơ:
t C
CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH
t C
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3
c) Ph¶n øng ch¸y : cho CO2 vµ H2O
VÝ dơ:
t C
CH3COOC2H5 + 5O2 → 4 CO2 + 4H2O
Lu ý : chÊt bÐo ( dÇu, mì ®éng vËt thùc vËt ) lµ hçn hỵp nhiỊu este cđa glyxerol
C3H5(OH)3 vµ c¸c axit bÐo. CTTQ : ( RCOO )3C3H5
Trogn ®ã R lµ gèc hi®rocacbon - C15H31 , - C17H35, - C17H33
---------------------0
0
0
0
0
11. GLUCOZ¥
(C6H12O6 = 180 )
I- CÊu t¹o :
D¹ng m¹ch hë : CH2 -CH - CH - CH - CH - C -H
( CTCT ®Ĩ tham kh¶o )
OH OH OH OH OH O
Thu gän : CH2OH (CHOH)4 CHO
II) TÝnh chÊt vËt lý :
ChÊt r¾n mµu tr¾ng, vÞ ngät, tan nhiỊu trong níc ( ®é ngät chØ b»ng 60% so víi ®êng mÝa
- tøc ®êng saccaroz¬).
Glucoz¬ lµ ®¹i diƯn ®¬n gi¶n nhÊt thc nhãm gluxit ( bét, ®êng )
III)TÝnh chÊt hãa häc :
1) Ph¶n øng oxi hãa :(*)
Do cã nhãm chøc an®ªhit : - CHO
Trong c¸c ph¶n øng oxi hãa, dung dÞch glucoz¬ ®ãng vai trß lµ chÊt khư.
a) T¸c dơng víi Ag2O ( Ph¶n øng tr¸ng g¬ng )
C6H12O6 + Ag2O
Dung dòch NH 3
→
đun nhẹ
C6H12O7 + 2Ag ↓ ( líp g¬ng s¸ng )
Axit gluc«mic
b) T¸c dơng víi Cu(OH)2:
t C
C6H12O6 + 2Cu(OH)2 → C6H12O7 + Cu2O ↓ + 2H2O
0
(
*) ph¶n øng oxi hãa glucoz¬ cã øng dơng lín trong viƯc ph¸t hiƯn bƯnh nh©n tiĨu ®êng.
Trang 13
Lý thuyết Hóa học Lớp 9
-
Như Dương- THPT Chun
(®á g¹ch )
2) Ph¶n øng lªn men rỵu:
men rượu
C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 ↑ ( nhiƯt ®é : kho¶ng 300C )
→
---------------------------C¸C GLU XIT TH¦êNG GỈP
1) Tinh bét vµ xenlul«z¬
Tinh bét : ( - C6H10O5 - )n
Xenluloz¬ : ( - C6H10O5 - )m
(n
